Proces op ministerie
na melding ramp
‘Ik weet het nog
goed, zondag om kwart voor zeven ’s avonds werd ik gebeld door de
directeur-generaal van de Rijksluchtvaartdienst, de heer Raben. Hij
vertelde dat er een heel ernstig ongeluk op Tenerife was gebeurd
waarbij een KLM toestel betrokken was. Meer informatie had hij nog
niet.’
‘Direct is er toen
een crisiscentrum ingericht bij de KLM. Ook werd er direct een team
gestuurd naar Tenerife. Deze had in de eerste plaats tot taak om te
zorgen voor een regeling voor de nabestaanden, en niet zozeer om de
toedracht van de ramp te onderzoeken.’
‘Daarna was het
alleen maar wachten op meer informatie. Je wordt op zo’n moment
vervuld met droefheid, en - niet minder erg - machteloosheid.’
Transcripties
Door het ongeluk waren de
flight-recorders
( zwarte doos) flink aangetast. In Amerika heeft men deze met
speciale apparatuur hersteld. Op de stafvergaderingen met de
Rijksluchtvaartdienst zijn de transcripties
van de KLM, de PanAm en die van de toren naast elkaar gelegd.
‘We zijn toen
nagegaan, op basis van feiten, waar het misging. Daarbij ging het om
tienden van een seconde.’
‘Voor mij staat het
vast dat de toren een cruciale rol heeft gespeeld. De take-off van
de KLM vond plaats vóór
verkrijging van een take-off clearance. Dat is uiteraard onjuist,
maar ik kan het me goed voorstellen dat men wel dacht dat ze een
take-off clearance ontvingen. Nadat de tweede piloot van de KLM zei:
we are at take off / we are taking off
,
antwoordde de toren met ‘okay’. Echter, wanneer er iets gebeurt wat
niet conform de verwachting is, is ‘negative’ het enige
standaardantwoord wat gegeven mag worden.’
‘De PanAm hoort het
gesprek tussen de toren en het toestel van de KLM aan en mengt zich
erin omdat het begrijpt dat de KLM het ‘okay’ begrijpt als
toestemming om te vertrekken. Dit gebeurde op hetzelfde kanaal,
waardoor de KLM wellicht een fluittoon heeft gehoord, en daarmee
iets fundamenteels heeft gemist.’
‘Een reeks van
factoren leidde tot deze ramp. We kwamen tot de wrange conclusie dat
de ramp goed te voorkomen was geweest.’
Of één van de
factoren het kijken naar een voetbalwedstrijd door de bemanning van
de toren is geweest, sluit drs. Westerterp niet uit.
‘Het Nederlandse
Rapport geeft aan dat er tenminste zaken zijn die duiden op het
kijken naar een voetbalwedstrijd door de toren.’
Evenals alle
rapporten is de minister het ermee eens dat de PanAm heel weinig tot
niets te verwijten valt. Wel is het volgens hem een misvatting dat
het toestel niet in staat zou zijn de bocht die het zou moeten maken
te nemen.
‘Een latere
simulatie hier in Nederland wijst uit dat de bocht die de PanAm zou
moeten maken wel mogelijk geweest zou zijn.’
Spaanse rapport
De minister vindt
het ‘een kwalijke zaak’ en ‘essentieel’ dat in het Spaanse rapport
geen melding wordt gemaakt van het woordje ‘okay’ van de toren.
Sowieso was het Spaanse rapport erg partijdig.
‘Mensen hebben de
neiging om de eigen schuld altijd zo klein mogelijk te maken. Dat
neemt niet weg dat dit onaanvaardbaar was voor ons.’
Contact met de
Spanjaarden op politiek niveau – Spanje was nog geen democratie - is
er (desondanks) niet geweest. Wel heeft men in Nederland een
commentaar geschreven op het rapport. Helaas wordt juist dit rapport
vaak als partijdig gezien.
Rol politiek
In de Tweede Kamer
is er - voorzover de minister zich herinnert - geen debat geweest.
Dus ook niet over de inhoud van het Spaanse rapport.
‘Dat zou overigens
weinig zin hebben gehad, want het is de gewoonte dat het land waar
het gebeuren plaatsvindt het rapport opstelt. Daar kun je niets
tegen doen.’
Geen debatten in de
Tweede kamer dus, ook geen contacten met Spanje op politiek niveau,
wat was de rol van de overheid nou in deze ramp?
‘Destijds heeft de overheid zich bewust
afzijdig gehouden. We wilden absoluut voorkomen dat deze ramp in het
politieke vlak zou worden getrokken. Wel hadden we veel contact met
de KLM en de Rijksluchtvaartdienst.
We hebben ze de opdracht gegeven het geheel zo goed mogelijk uit te
zoeken.’
Verder heeft men het maken van nieuwe
internationale afspraken omtrent procedures op vliegvelden sterk
gestimuleerd. Deze nieuwe internationale afspraken
kwamen op basis van de ramp op Tenerife tot stand.
Tenslotte
Westerterp, die deze
ramp absoluut ziet als de grootste binnen zijn actieve loopbaan als
minister spreekt vol lof over de nazorg van de KLM:
‘Ze heeft ruimer
uitgekeerd dan de conventie van Warschau verplicht. Daarnaast mag ik
naar alle eerlijkheid zeggen dat er destijds alles aan is gedaan om
de nabestaanden zo goed mogelijk op te vangen.’
|